Tất Bát hay Tiêu Lốt

Tất bát là một loại thảo dược quý trong y học cổ truyền, nổi bật với công dụng trị đau bụng và buồn nôn, giúp cải thiện sức khỏe tiêu hóa và hô hấp.

Đặc điểm

• Tên khoa học: Piper longum
• Họ: Hồ tiêu (Piperaceae)
• Mô tả: Cây thân thảo, phần gốc bò, cành mang hoa đơn tính, mọc thành bông đực hoặc bông cái, thẳng đứng không lông. Lá cây có cuống ngắn, phiến lá hình trứng thuôn, hơi nhọn ở đỉnh, hình tim ở gốc lá.

Tên gọi khác

• Tiêu lốt
• Tiêu hoa tím
• Phắc pạt
• Bẩu bát

Dược tính

• Tính vị: Cay, đại ôn
• Quy kinh: Vị, Đại tràng

Bộ phận sử dụng

• Chùm quả xanh dính vào nhau, phơi hoặc sấy khô
• Rễ nhỏ phơi hoặc sấy khô

Phân bố

• Mọc hoang nhiều ở miền Bắc và miền Nam Việt Nam, cũng được trồng ở Ấn Độ, Philippines, Indonesia và Trung Quốc.

Thành phần hoá học

• Chứa các hợp chất như piperine, palmitic acid, sesamin, tetrahydropiperine, N-Isobutyl-deca-trans-2-trans-4-dienamide, và pipeartin.

Công dụng

Công dụng dược lý

• Kháng khuẩn: Ức chế các loại vi khuẩn như tụ cầu vàng, trực khuẩn Bacillus subtilis, vi khuẩn Bacillus cereus, trực khuẩn đại tràng, trực khuẩn lỵ.
• Chống co giật: Hoạt chất piperine có tác dụng chống co giật.
• Giãn mạch: Thuốc từ cây tất bát có tác dụng giãn mạch ở da, giúp người bệnh cảm thấy nóng toàn thân.
• Chống thiếu máu cơ tim: Tăng sức chịu đựng của người bệnh trong trạng thái thiếu dưỡng khí, chống rối loạn nhịp tim.

Công dụng dân gian

• Trị đau bụng, nôn mửa: Giảm triệu chứng đau bụng, nôn mửa do lạnh bụng.
• Chữa đau đầu, chảy nước mũi: Tán nhỏ tất bát thành bột mịn, thổi vào mũi hoặc ngậm với nước nóng.
• Chữa sâu răng: Tán mịn tất bát với hồ tiêu, thêm ít sáp ong, vê thành viên nhỏ bằng hạt vừng, đặt vào vị trí răng đau.

Công dụng từng bộ phận

• Chùm quả: Dùng làm thuốc trị đau bụng, nôn mửa.
• Rễ: Dùng làm thuốc trị đau bụng, nôn mửa, có tác dụng nhanh hơn chùm quả.

Bài thuốc dân gian thường áp dụng

• Bài thuốc trị đau bụng, nôn mửa: Tất bát, cao lương khương, nước cốt gừng, muối, uống với nước cơm.

Lưu ý khi sử dụng

• Không dùng cho người bị nhiệt, tiểu buốt do viêm nhiễm.

Tìm mua ở đâu?

• Các cửa hàng thuốc Đông y, nhà thuốc truyền thống

Tài liệu tham khảo

• Các tài liệu y học cổ truyền và nghiên cứu khoa học về dược liệu

Kết luận

Tất bát là một vị thuốc quý với nhiều công dụng chữa bệnh, đặc biệt là trị đau bụng và buồn nôn. Việc sử dụng đúng cách sẽ mang lại hiệu quả cao trong điều trị.